Cumhurbaşkanına hakaret suçu Türk Ceza Kanunu’nun 299.maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre:
“Cumhurbaşkanına hakaret eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suçun alenen işlenmesi halinde verilecek ceza altıda biri oranında artırılır. Bu suçtan dolayı kovuşturma yapılması, Adalet Bakanının iznine bağlıdır”
Cumhurbaşkanına hakaret suçuyla korunmak istenen hukuki yarar, cumhurbaşkanlığı makamının saygınlığıdır. Dolayısıyla suçun işlenmesi durumunda mağdur, hakaret edilen cumhurbaşkanıdır.
CUMHURBAŞKANINA HAKARET SUÇUNUN İŞLENİŞ ŞEKLİ VE CEZASI
Cumhurbaşkanına hakaret suçu, herkes tarafından işlenebilir bir suçtur. Ve fakat suçun işlenmesi için “kast” aranmaktadır. Dolayısıyla bahsi geçen suçun taksirle işlenmesi mümkün değildir. Suçun hakaret, küfür gibi her türlü aşağılayıcı söz ve eylemler suretiyle işlenmesi mümkündür.
Türk Ceza Kanunu’nun 299.maddesine göre suçu işleyen kişi, 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmaktadır.
Suçun televizyon kanalında, sempozyumda, sosyal medya üzerinden gerçekleştirilmesi gibi suretlerle alenen işlenmesi cezayı arttıran sebep olarak karşımıza çıkmaktadır. Buna göre cumhurbaşkanına hakaret suçunun alenen işlenmesi halinde verilecek ceza 1/6 oranında artırılacaktır.
Suçun gıyapta işlenmesi halinde ise -genel hakaret suçunun aksine- hakareti işitecek kişi sayısı aranmamaktadır. Başka bir ifade ile suçun gıyapta işlendiği bir durumda hakareti işitecek yalnızca bir kişinin varlığı dahi suçun işlenmesi için yeterli olmaktadır.
SOSYAL MEDYADA CUMHURBAŞKANINA HAKARET SUÇUNUN İŞLENMESİ
Esasen bu husus “Cumhurbaşkanına hakaret suçunun işleniş şekli ve cezası” başlığımızda yer almakta ise de, cumhurbaşkanına hakaret suçunun en yaygın halde işleniş şeklinin sosyal medya üzerinden olması nedeniyle ayrıca değinilmesi gerektiği kanaatindeyiz.
Sosyal medya üzerinden cumhurbaşkanı veya herhangi bir kişiye hakaret edilmesi, aleniyet kavramını gündeme getirmektedir. Hakaretin Twitter, Instagram, Facebook ve diğer tüm sosyal medya hesaplarından herkese açık şekilde paylaşılan kişi, hakaret suçunu alenen işlemiş sayılacaktır. Türk Ceza Kanunu’nun 299.maddesinde yer aldığı üzere, “suçun alenen işlenmesi halinde verilecek ceza altıda biri oranında artırılır.”
Cumhurbaşkanına hakaret suçunun işlenmesinde soruşturma re’sen gerçekleştirilmektedir. Başka bir ifade ile suç, şikayete bağlı değildir. Dolayısıyla sosyal medya üzerinden veya herhangi şekilde suçun işlendiğinden yetkili makamın haberdar olması durumunda, tahkikat kendiliğinden başlatılacaktır.
CUMHURBAŞKANINA HAKARET SUÇU VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10.maddesinde ifade özgürlüğü şu şekilde düzenlenmiştir:
“Herkes ifade özgürlüğü hakkına sahiptir. Bu hak kamu makamları tarafından müdahale edilmeksizin ve ulusal sınırlar dikkate alınmaksızın, görüş sahibi olma, bilgi ve düşünceleri edinme ve yayma özgürlüğü içerir. Bu madde devletlerin yayıncılığı, televizyon veya sinema işletmelerini izin alma koşuluna bağlamasını engellemez.
Bu özgürlüklerin kullanımı, beraberinde ödev ve sorumlulukları getirdiği için, ulusal güvenlik, toprak bütünlüğü veya kamu emniyeti menfaatlerine, düzensizliğin veya suç işlenmesinin önlenmesi, sağlık veya ahlakın korunması, başkalarının şöhret veya haklarının korunması, gizli olarak elde edilen bilgilerin açıklanmasının önlenmesi veya yargı organlarının otorite ve tarafsızlığın sürdürülmesi için yasa tarafından öngörülen ve demokratik bir toplumda gerekli olan formalitelere, koşullara, kısıtlamalara veya cezalara tabi tutulabilir.”
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 26.maddesinde ise düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti başlığı ile:
“Herkes düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet resmi makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestliğini kapsar.
Bu hürriyetin kullanılması milli güvenlik, kamu düzeni, kamu güvenliği, Cumhuriyetin temel ilgileri ve devletin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğünün korunması, suçların önlenmesi, suçluların cezalandırılması, devlet sırrı olarak usulünce belirtilmiş bilgilerin açıklanmaması, başkalarının şöhret veya haklarının özel ve aile hayatının yahut kanunun öngördüğü meslek sırlarının korunması veya yargılama görevinin gereğine uygun olarak yerine getirilmesi amaçlarıyla sınırlanabilir.
Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetinin kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunla düzenlenir” belirtilmiştir.
Görüldüğü üzere Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde kişilerin ifade özgürlüğü güvence altına alınmakta ve devletlere bu ilke çerçevesinde hakaret etme yükümlülüğü getirilmektedir.
Buna göre kişinin söz ve davranışının cumhurbaşkanına hakaret suçunu oluşturup oluşturmadığı değerlendirmesinde, söz veya eylemin ifade özgürlüğü kapsamında olup olmadığının tartışılması gerekmektedir. Şayet kişinin söz veya eylemi ifade özgürlüğü kapsamında ise herhangi bir biçimde hakaret suçu oluşmayacak ve kişinin cezalandırılması mümkün olmayacaktır
